Osmanlıca Günler, Aylar ve Türkçe Okunuşları

Osmanlıca günler, aylar ve Türkçe okunuşları konusu, Osmanlıca öğrenmek isteyenlerin merak ettiği en temel konulardan biridir. Osmanlıca; Arapça, Türkçe ve Farsça kelimelerden oluşan bir dildir ve Osmanlı Türkçesindeki günler ve aylar, bu kelimelerin Arapça ve Farsça versiyonlarından etkilenerek oluşturulmuştur.

Osmanlı’da hicri-kameri takvim kullanılmıştır. Dolayısıyla gün ve ay adları da bu takvimlere göre belirlenmiş ve günümüzdekinden daha farklı bir şekilde isimlendirilmiştir. İslam dünyasında yaygın bir biçimde kullanılan hicri-kameri takvim, Ay’ın hareketlerine göre oluşturulduğu için 1 yılı 355 gün olarak kabul ediyordu. Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret etmesini başlangıç olarak esas alan bu takvime göre Hicri ve kameri aylar örtüşmemektedir. Örneğin ocak ayı ile muharrem ayı birbirinin karşılığıdır diyemeyiz. Osmanlıda kullanılan hicri-kameri takvimde ay adları Arapça kullanılıyordu. Resmi yazışmalarda ise ay adlarının kısa versiyonu tercih ediliyordu.

Osmanlıca günler konusu ise aylara kıyasla daha az karmaşık kabul edilebilir. Nitekim Osmanlı Türkçesinde günler, günümüzde kullandığımızdan farklı değildir. Yazının devamında konuyu daha detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz.

Osmanlıca Günler Nelerdir?

Osmanlıca günler günümüzdekiyle aynı olup şu şekilde sıralanabilir:

• Pazartesi: پازارايرتسى
• Salı: سالى
• Çarşamba: چارشانبا
• Perşembe: پرشنبه
• Cuma: جمعه
• Cumartesi: جمعه اي رتسى
• Pazar: پازار

Osmanlıca Günler Türkçe Okunuşları Nasıldır?

Osmanlıca günler Türkçe okunuşları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Osmanlı Türkçesinde günümüzde de kullandığımız gün adları kullanılıyordu. Osmanlıca günler, büyük oranda Farsçanın etkisinde kalarak oluşturulmuştur. Osmanlıca, Arapçadan da etkilenen bir dil olduğu için Osmanlı Türkçesini daha iyi anlamak adına bu üç dilde günlerin nasıl ifade edildiğini gelin, birlikte inceleyelim.

Tabloda görüldüğü üzere cuma günü, üç dilde de ortaktır ve diğer bütün günler Farsça ve Osmanlıcada birbirine benzemektedir. Farsça günlerin sonundaki “şenbe” ifadesi “gün” anlamına gelir. “Şenbe” kelimesinden önceki ifadeler ise rakamdır. Örneğin yek, Farsçada 1 demektir; dü, 2; se 3 anlamına gelir. Dolayısıyla yekşenbe 1. gün (pazar), düşenbe 2. gün (pazartesi), seşenbe 3. gün (salı) demektir. Farsça gün adları, Osmanlıca gün adlarını da etkilemiştir ve bu kelimeler günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir.

Osmanlıca Aylar Nelerdir?

Osmanlıca aylar miladi takvime göre aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Ocak: اوجاق
• Şubat: شباط
• Mart: مارت
• Nisan: نيسان
• Mayıs: مايس
• Haziran: خزيران
• Temmuz: تموز
• Ağustos: آغستس
• Eylül: ايلول
• Ekim: أكيم
• Kasım: قاسم
• Aralık: آرالق

Yukarıdaki ay isimleri, miladi takvime göre ayların Osmanlı Türkçesinde nasıl yazıldığını göstermektedir.

Hicri takvime göre Osmanlıcada aylar ise şu şekildedir:

• Muharrem: محرم
• Safer: صفر
• Rebî'ül-evvel: ربيع اﻻول
• Rebî'ül-âhire: ربيع اﻻآخره
• Cumâdel-ûla (Cemaziyel-evvel): جمادى اﻻولى
• Cumâdel-âhire: جمادى اﻻآخره
• Receb: رجب
• Şa‘bân: شعبان
• Ramazân: رمضان
• Şevvâl: شوال
• Zi’l-ka‘de: ذى القعده
• Zi’l-hicce: ذى الحجه

Osmanlıcada hicri takvime göre ay isimlerinin yazılışı, Arapça aylar ile benzerlik göstermektedir.

Osmanlıcada tıpkı Arapçada olduğu gibi ayın belli zaman dilimleri için de özel adlandırmalar yapılmıştır. Bunları aşağıda inceleyebilirsiniz.

• غره : Gurre (ayın ilk günü)
• سلخ : Selh (ayın son günü)
• اواءل : Evâ’il (ayın ilk on günü)
• اواست : Evâsıt (ayın ikinci on günü)
• اواخر : Evâhir (ayın son on günü)

Osmanlıcada yeniçerilere 3 ayda bir maaş verilirdi. Bu üç aylık dönemler de kısa bir formül ile adlandırılmıştır. Aşağıda Osmanlı Türkçesindeki 3 aylık dönemlere verilen adları bulabilirsiniz.

• Muharrem - Safer - Rebi'ülevvel: Masar - مصر
• Rebi'ülâ^hire – Cumâdelûlâ - Cumâdelâhire: Recec - رجج
• Receb - Şa'bân - Ramazân: Reşen - رشن
• Şevval - Zilka'de - Zilhicce: Lezez - لذذ

Osmanlıca Aylar Türkçe Okunuşları Nasıldır?

Osmanlıca aylar Türkçe okunuşları aşağıdaki tabloda miladi takvim ve hicri takvime göre verilmiştir. Tablonun sol tarafındaki Osmanlı Türkçesi ile yazılan aylar, miladi takvime göre, sağ tarafındakiler ise hicri takvime göre yazılmıştır. Osmanlı Devleti’nde resmi yazışmalarda kullanılan ay kısaltmaları (rumuzları) ise tablonun en sağında verilmiştir.

Osmanlıca Nasıl Öğrenilir?

Osmanlıca öğrenmek için Osmanlı Türkçesi alfabesinden öğrenmeye başlamak gerekir. Ardından harekeler, okutucu harfler gibi harfleri ve telaffuzları öğrenmeye yönelik konular öğrenilmelidir. Ekler, kipler, mastarlar, zamanlar, tamlamalar gibi konuların yanı sıra Arapça-Farsça kelimelerin yapısı ile Osmanlıca arasındaki ilişki öğrenilmelidir. Tüm bunların ardından rik’adan uzak durarak Osmanlıca öğrenilmeye çalışılmalıdır.

Osmanlıca Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih Bölümü gibi üniversite bölümlerinde öğretilen bir dildir ancak fiziksel ya da online eğitim aracılığıyla da öğrenilebilir.